شهید دکتر اسفندیار دارابیان فرزند آقای داراب و خانم گوهر تیرانداز در سال ۱۲۹۹ در اهرستان یزد در یک خانواده کشاورز به دنیا آمد. او دوره ابتدایی را در دبستان خرمشاه گذراند و از دبیرستان کیخسروی یزد با نمره های خوب، فارغ التحصیل شد.
شهید اسفندیار از کودکی علاقه وافری به تحصیل داشت. پدرش در مراسم های خانوادگی و جشنها، شاهنامه را از بر می خواند. شهید با شنیدن این داستان های شاهنامه، بیشتر اشعار و داستان های شاهنامه را برای جمع همسالان خود می خواند. این امر موجب شد تا شهید علاقه فراوانی به ادبیات فارسی پیدا کند. شهید پس از دریافت دیپلم چند سالی را در یزد و توابع به عنوان معلمی مشغول تدریس شد. پس از مدتی در کنکور سراسری شرکت کرد و در رشته های حقوق و پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد. پزشکی را ترجیح داد و آن را دنبال کرد. پس از اتمام دوره دانشگاه به سربازی رفت. سپس در بهداری شرکت نفت استخدام شد. ابتدا در مسجد سلیمان و آبادان مشغول به کار شد و سپس به تهران و بیمارستان شرکت نفت منتقل گشت.
شهید در سال ۱۳۳۲ با سرکار خانم پوراندخت فرهادیه ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو دختر و یک پسر بود. شهید اسفندیار برای گذراندن دوره تخصصی بهداشت عمومی، صنعتی و بیماری های عفونی، در سال ۱۳۳۷ شمسی، همراه با همسر و دخترش به لندن رفته و پس از بازگشت چند سال دیگر تا بازنشستگی در سال ۱۳۵۸ به کار خود در شرکت نفت ادامه داد. پس از بازنشستگی با همسر خود برای دیدار فرزندان راهی کانادا شده و در آن جا ماندگار شدند.
با آغاز جنگ، شهید دکتر اسفندیار دارابیان، بنا به وظیفه دینی و پزشکی خود و برای خدمت به هموطنان، به ایران برگشته و در طرح یک ماهه پزشکان شرکت میکند. محل کار او بیمارستانی در اهواز بود. پس از پایان ماموریت خود، روز اول دی ماه سال ۱۳۶۱ هنگامی که با عده ای از پزشکان سوار بر اتوبوس به سوی تهران حرکت می کردند، در دو راهی سلفچگان تصادف و فوت کرد.
مراسم خاکسپاری او با شرکت بسیاری از افراد، نماینده وقت زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی، اعضای انجمن، مسئولان بنیاد شهید و تعداد زیادی از همکارانش انجام گرفت.
